Nội dung kiến nghị 1:
Đề nghị sửa đổi, bổ sung như sau:
a) Về quy định chủ đầu tư và nhà đầu tư.
Từ việc khác nhau về chủ thể là chủ đầu tư giữa Luật đầu tư so với Luật xây dựng và Luật đầu tư công (Theo quy định của Luật đầu tư: Chủ đầu tư là tổ chức, cá nhân sở hữu vốn hoặc người thay mặt chủ sở hữu hoặc người vay vốn và trực tiếp quản lý, sử dụng vốn để thực hiện hoạt động đầu tư; theo quy định của Luật đầu tư công: Chủ đầu tư là cơ quan, tổ chức được giao vốn để thực hiện dự án đầu tư công; theo quy định của Luật xây dựng: Chủ đầu tư là cơ quan, tổ chức, cá nhân sở hữu vốn, vay vốn hoặc được giao trực tiếp quản lý, sử dụng vốn để thực hiện đầu tư xây dụng) nên khi thực hiện đầu tư xây dựng dự án theo quy định của Luật xây dựng xảy ra vấn đề đồng nhất về quyền và trách nhiệm của chủ đầu tư trong khi chủ thể là chủ đầu tư xây dựng dự án theo các loại nguồn vốn lại khác nhau, cụ thể là:
Đối với các dự án đầu tư phát triển đô thị thực hiện theo quy định của Nghị định số 11/2013/NĐ - CP ngày 14/01/2013 của Chính phủ về quản lý dự án đầu tư phát triển đô thị và dự án thực hiện theo hình thức hợp đồng xây dựng: Chuyển giao (gọi tắt là dự án BT) theo quy định của Nghị định số 15/2015/NĐ; CP ngày 14/02/2015 của Chính phủ về đầu tư theo hình thức đối tác công tư (gọi tắt là Nghị định số 15/2015/NĐ - CP) thì chủ đầu tư được quyền tự giám sát hoặc thuê tổ chức tư vấn có đủ điều kiện, năng lực theo quy định để giám sát thi công xây dựng công trình (quy định tại Khoản 2 Điều 26 Nghị định số 46/2015/NĐ-CP ngày 12/5/2015 của Chính phủ về quản lý chất lượng và bảo trì công trình và Khoản 1 Điều 47 Nghị định số 15/2015/NĐ - CP). Như vậy, về bản chất dự án, công trình là của Nhà nước nhưng lại giao cho doanh nghiệp quản lý chất lượng công trình, quản lý khối lượng thi công và quản lý giá xây dựng công trình là không phù hợp, vì vậy sẽ dẫn đến tình trạng công trình không đảm bảo chất lượng và bị thất thoát tài sản của nhà nước (thông qua hình thức mất tài sản chính là quỹ đất thanh toán cho nhà đầu tư).
Trả lời:
Điểm b và c Khoản 2 Điều 3 Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 về quản lý dự án đầu tư xây dựng quy định: “Dự án PPP có cấu phần xây dựng được quản lý như đối với dự án sử dụng vốn nhà nước ngoài ngân sách, được Nhà nước quản lý về chủ trương đầu tư, mục tiêu, quy mô đầu tư, chi phí thực hiện, các tác động của dự án đến cảnh quan, môi trường, an toàn cộng đồng, quốc phòng, an ninh và hiệu quả của dự án”. Chủ đầu tư (tức là doanh nghiệp dự án theo quy định tại Khoản 5 Điều 4 Nghị định 59/2015/NĐ-CP) tự chịu trách nhiệm quản lý thực hiện dự án theo quy định của Nghị định này và các quy định khác của pháp luật có liên quan.
Bên cạnh đó, Điều 47 và Điều 48 Nghị định số 15/2015/NĐ-CP đã có quy định về việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền có quyền và trách nhiệm giám sát quá trình thi công xây dựng công trình nói riêng và việc tuân thủ nghĩa vụ của nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án nói chung được quy định tại hợp đồng dự án.
Riêng dự án BT, Khoản 2 Điều 48 Nghị định 15/2015/NĐ-CP quy định việc giám sát chất lượng công trình thực hiện theo quy định đối với dự án đầu tư công. Để khắc phục một số bất cập của dự án BT, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 15/2015/NĐ-CP theo hướng quy định một Chương riêng về dự án BT để làm rõ cơ chế quản lý chất lượng công trình cũng như chi phí xây dựng.
b) Quy định về phân loại dự án theo nguồn vốn: Việc quy định phân loại dự án theo nguồn vốn giữa các Luật đầu tư, Luật đầu tư công và Luật xây dựng không đồng nhất, vì vậy dẫn đến tình trạng bất cập trong công tác quản lý, cụ thể là:
- Dự án đầu tư xây dựng theo quy định của Luật xây dựng được phân thành 03 loại, gồm: Dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước, dự án sử dụng nguồn vốn nhà nước ngoài ngân sách và dự án sử dụng nguồn vốn khác (là vốn của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và do doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân quản lý sử dụng). Theo quy định này thì các dự án sử dụng nguồn vốn là giá trị quyền sử dụng đất đối với quỹ đất do nhà nước quản lý là vốn nhà nước ngoài ngân sách, do đó việc quản lý đầu tư xây dựng dự án được thực hiện theo quy định của Luật đầu tư công và Luật xây dựng.
- Vốn đầu tư các dự án BT theo quy định của Nghị định số 15/2015/NĐ - CP được cho là vốn của nhà đầu tư (là nguồn vốn khác không phải vốn của nhà nước), vì vậy việc quản lý đầu tư xây dựng dự án được thực hiện theo quy định của Luật đầu tư và quy định của Luật xây dựng đối với dự án sử dụng nguồn vốn khác. Theo đó, chủ đầu tư được quyền tự giám sát hoặc thuê tổ chức tư vấn có đủ điều kiện, năng lực theo quy định để giám sát thi công xây dựng công trình và dự án, không yêu cầu cơ quan nhà nước thẩm tra, phê duyệt quyết toán (quy định tại Điều 53 Nghị định số 15/2015/NĐ - CP).
- Tuy nhiên, khi nhà đầu tư chuyển giao dự án xây dựng xong cho cơ quan nhà nước thì được thanh toán bằng quỹ đất, nhưng quỹ đất do nhà nước quản lý để thanh toán cho nhà đầu tư là nguồn lực của nhà nước và cũng là vốn của nhà nước. Vì vậy, việc quản lý đầu tư xây dựng dự án BT theo quy định của Luật đầu tư, Nghị định số 15/2015/NĐ - CP và quy định của Luật xây dựng đối với dự án sử dụng nguồn vốn khác là không phù hợp vì về bản chất công trình là của nhà nước nhưng lại giao cho doanh nghiệp quản lý và việc quản tý theo quy định này sẽ không tránh khỏi tình trạng công trình không đảm bảo chất lượng và thất thoát vốn đầu tư (quỹ đất của nhà nước).
- Từ những bất cập nêu trên, Ủy ban nhân dân tỉnh báo cáo Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh Nghị định số 11/2013/NĐ-CP và Nghị định số 15/2015/NĐ - CP cho phù hợp. (Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Xây dựng).
Trả lời:
Tương tự nội dung trả lời đối với kiến nghị tại mục a) nêu trên, đối với dự án PPP, cơ quan nhà nước có thẩm quyền có quyền và trách nhiệm đối với chất lượng công trình nói riêng và việc tuân thủ nghĩa vụ của nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án nói chung được quy định tại hợp đồng dự án (Điều 48, 49 Nghị định số 15/2015/NĐ-CP).
Bên cạnh đó, sau khi hoàn thành đầu tư xây dựng, nhà đầu tư và doanh nghiệp dự án phải thực hiện quyết toán giá trị xây dựng công trình theo quy định về quyết toán dự án hoàn thành thuộc nguồn vốn nhà nước (Điều 24 Thông tư số 55/2015/TT-BTC) cũng như thực hiện kiểm toán giá trị vốn đầu tư xây dựng (Điều 53 Nghị định số 15/2015/NĐ-CP)./.