Nội dung kiến nghị 1:

Cử tri đề nghị Chính phủ cần quan tâm đến việc phải có quy định chặt chẽ trong việc lập và kiểm soát các dự toán, quyết toán, dự toán bổ sung các công trình xây dựng cơ bản. Các hướng dẫn và cơ chế kiểm soát như hiện tại đang là nguyên nhân và là mảnh đất màu mỡ cho tiêu cực, tham nhũng trong xây dựng cơ bản dẫn đến thất thoát rất lớn cho ngân sách nhà nước. Cử tri đề nghị cần có quy định chặt chẽ, bắt buộc yêu cầu các chủ đầu tư công khai, minh bạch dự toán, thiết kế các hạng mục đầu tư trong các dự án từ ngân sách nhà nước hoặc các chương trình dự án đối ngoại của Chính phủ, phi Chính phủ khi được phê duyệt vốn. Thực tế trong thời gian qua, các dự án do Nhà nước đầu tư về địa phương, nhưng địa phương được hưởng lợi không biết được dự toán, thiết kế nên không phát huy được công tác giám sát đầu tư của cộng đồng nên các dự án này xây dựng không đảm bảo chất lượng. Do đó, cử tri đề nghị địa phương hưởng lợi phải được biết để thực hiện trách nhiệm giám sát công đồng, đảm bảo chất lượng công trình (ngoại trừ dự án bí mật quốc gia).

Trả lời:

1. Về nội dung: “việc phải có quy định chặt chẽ trong việc lập và kiểm soát các dự toán, quyết toán, dự toán bổ sung các công trình xây dựng cơ bản”

Nội dung câu hỏi này thuộc phạm vi quản lý của Bộ Xây dựng và Bộ Tài chính. Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư có một số ý kiến như sau:

(1). Về việc kiểm soát dự toán, dự toán bổ sung các công trình xây dựng cơ bản: Tại Khoản 1, 2, 4, 6 Điều 82 Luật Xây dựng năm 2014 quy định thẩm quyền và trách nhiệm thẩm định, phê duyệt thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công, dự toán xây dựng như sau:

“1. Đối với công trình xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước được quy định như sau:

a) Cơ quan chuyên môn về xây dựng theo phân cấp chủ trì thẩm định thiết kế kỹ thuật, dự toán xây dựng trong trường hợp thết kế ba bước; thiết kế bản vẽ thi công, dự toán xây dựng trong trường hợp thiết kế hai bước;

b) Người quyết định đầu tư phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán xây dựng trong trường hợp thiết kế 3 bước; phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công, dự toán xây dựng trong trường hợp thiết kế 2 bước. Chủ đầu tư phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công trong trường hợp thiết kế 3 bước.

2. Đối với công trình sử dụng vốn nhà nước ngoài ngân sách được quy định như sau:

a) Cơ quan chuyên môn về xây dựng theo phân cấp chủ trì thẩm định thiết kế kỹ thuật, dự toán xây dựng trong trường hợp thiết kế ba bước; thiết kế bản vẽ thi công, dự toán xây dựng trong trường hợp thiết kế hai bước. Phần thiết kế công nghệ và nội dung khác (nếu có) do cơ quan chuyên môn trực thuộc người quyết định đầu tư thẩm định;

b) Người quyết định đầu tư phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán xây dựng trong trường hợp thiết kế 3 bước, chủ đầu tư phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công. Đối với trường hợp thiết kế 2 bước, chủ đầu tư phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công, dự toán xây dựng công trình.

4. Cơ quan chuyên môn về xây dựng, người quyết định đầu tư được mời tổ chức, cá nhân có chuyên môn, kinh nghiệm tham gia thẩm định thiết kế xây dựng hoặc yêu cầu chủ đầu tư lựa chọn tổ chức, cá nhân tư vấn đủ điều kiện năng lực hoạt động, năng lực hành nghề đã được đăng ký trên trang thông tin điện tử về năng lực hoạt động xây dựng để thẩm tra thiết kế, dự toán xây dựng làm cơ sở cho việc thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán xây dựng.

6. Cơ quan, tổ chức, cá nhân thẩm tra, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán xây dựng chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết quả thẩm tra, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán xây dựng do mình thực hiện.”

Như vậy, việc thẩm định, phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán, dự toán bổ sung các công trình xây dựng và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến thẩm định, phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán đã được quy định đầy đủ trong các văn bản quy phạm pháp luật về xây dựng. Đối với các công trình xây dựng trên địa bàn tỉnh Nghệ An, cơ quan chuyên môn về xây dựng theo phân cấp của tỉnh Nghệ An là các sở: Xây dựng, Giao thông vận tải, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các phòng chuyên môn của Ủy ban nhân dân các huyện. Các cơ quan này chịu trách nhiệm về kết quả thẩm định thiết kế kỹ thuật, dự toán theo đúng quy định của pháp luật.

(2). Về việc kiểm soát quyết toán các công trình xây dựng cơ bản:

- Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 có quy định tại Chương VI về Kế toán, kiểm toán và quyết toán ngân sách nhà nước (từ Điều 63 đến Điều 73). Theo quy định tại điểm b Khoản 1 Điều 67 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 quy định: “Cơ quan tài chính cấp tỉnh, cấp huyện thẩm định quyết toán năm của ngân sách cấp dưới”. Do vậy, việc kiểm soát quyết toán các công trình xây dựng cơ bản do các cơ quan tài chính theo phân cấp của tỉnh Nghệ An kiểm soát. Đó là Sở Tài chính tỉnh Nghệ An và các phòng Tài chính - Kế hoạch của các huyện thuộc tỉnh Nghệ An kiểm soát.

- Tại Điểm a Khoản 4 Điều 44 Nghị định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Ngân sách nhà nước 2015 quy định về trình tự lập, thẩm định quyết toán ngân sách đối với các chương trình, dự án đầu tư xây dựng cơ bản, dự án quan trọng quốc gia, chương trình, dự án… như sau: “Kết thúc năm ngân sách, chủ đầu tư các chương trình, dự án đầu tư xây dựng cơ bản… phải báo cáo quyết toán nguồn vốn sử dụng, quyết toán nguồn vốn ngân sách, tình hình sử dụng vốn, giá trị khối lượng, công việc hoàn thành đã được quyết toán trong năm, gửi cơ quan cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản, cơ quan cấp trên của chủ đầu tư và cơ quan tài chính cùng cấp. Khi chương trình, dự án xây dựng cơ bản, dự án quan trọng quốc gia hoàn thành phải lập báo cáo quyết toán toàn bộ nguồn vốn, quyết toán nguồn vốn ngân sách kèm theo báo cáo thuyết minh tình hình sử dụng vốn gửi cơ quan cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản và cơ quan có thẩm quyền xét duyệt báo cáo quyết toán…”.

Như vậy, về kiểm soát quyết toán chương trình, dự án cũng đã được quy định cụ thể tại các văn bản quy phạm pháp luật.

- Việc công khai ngân sách nhà nước (trong đó có quyết toán các công trình xây dựng cơ bản) được quy định tại Điều 15 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, từ Điều 46 đến Điều 51 Nghị định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016 của Chính phủ.

- Việc giám sát ngân sách nhà nước của cộng đồng (trong đó có quyết toán các công trình xây dựng cơ bản) được quy định tại Điều 16 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, Điều 52 Nghị định số 163/2016/NĐ-CP ngày 21/12/2016 của Chính phủ.

Để trả lời ý kiến của cử tri tỉnh Nghệ An một cách đầy đủ hơn, kiến nghị chuyển Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính và Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An làm rõ hơn.

2. Về nội dung: “cần có quy định chặt chẽ, bắt buộc yêu cầu các chủ đầu tư công khai, minh bạch dự toán, thiết kế các hạng mục đầu tư trong các dự án từ ngân sách nhà nước hoặc các chương trình dự án đối ngoại của Chính phủ, phi Chính phủ khi được phê duyệt vốn”.

- Điều 14 Luật Đầu tư công quy định công khai, minh bạch trong đầu tư công như sau:

“1. Nội dung công khai, minh bạch trong đầu tư công, bao gồm:

...

đ) Danh mục dự án trên địa bàn, bao gồm quy mô, tổng mức đầu tư, thời gian, địa điểm; báo cáo đánh giá tác động tổng thể của dự án tới địa bàn đầu tư;

e) Kế hoạch phân bổ vốn đầu tư công trung hạn và hằng năm theo từng nguồn vốn, bao gồm danh mục dự án và mức vốn đầu tư công bố trí cho từng dự án;

i) Tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án theo từng nguồn vốn;

k) Kết quả nghiệm thu, đánh giá chương trình, dự án.

2. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị phải thực hiện việc công khai các nội dung đầu tư công theo quy định của pháp luật”.

- Điều 49 Nghị định số 84/2015 ngày 30/9/2015 của Chính phủ về giám sát và đánh giá đầu tư, quy định về quyền giám sát đầu tư của cộng đồng, trong đó Điểm b Khoản 2 Điều này quy định Ban giám sát đầu tư của cộng đồng có quyền: “Yêu cầu các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan trả lời về các vấn đề quản lý theo quy định của pháp luật”.

Như vậy, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng có quyền yêu cầu các cơ quan chủ trì thẩm định thiết kế, dự toán các hạng mục đầu tư trong các dự án từ ngân sách nhà nước hoặc các chương trình, dự án đối ngoại của Chính phủ, phi Chính phủ khi được phê duyệt vốn cung cấp các thông tin về các vấn đề liên quan đến dự án theo quy định của pháp luật.

- Điểm đ Khoản 3 Điều 82 Luật Đầu tư công quy định nội dung giám sát đầu tư của cộng đồng: “Việc thực hiện công khai, minh bạch trong đầu tư công theo quy định tại Điều 14 của Luật này”.

- Điểm đ Khoản 1, Khoản 2 và Khoản 3 Điều 50 Nghị định số 84/2015/NĐ-CP ngày 30/9/2015 của Chính phủ quy định nội dung giám sát đầu tư của cộng đồng bao gồm “việc thực hiện công khai, minh bạch trong quá trình đầu tư”. Như vậy, cộng đồng có quyền giám sát việc thực hiện công khai, minh bạch trong quá trình đầu tư các hạng mục đầu tư trong các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước, vốn khác, các dự án có nguồn vốn và công sức của cộng đồng.

Nội dung kiến nghị 2:

Cử tri phản ánh việc hỗ trợ đầu tư cho các xã theo chương trình 135/CP của Chính phủ 01 tỷ đồng/01 năm là quá thấp, không đủ để đầu tư xây dựng cơ bản. Đề nghị Chính phủ nghiên cứu, xem xét tăng mức hỗ trợ.

Trả lời:

Căn cứ theo Quyết định số 48/2016/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ về ban hành quy định nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách trung ương và tỷ lệ vốn đối ứng của ngân sách địa phương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020 và các văn bản liên quan Tỉnh cần chủ động xây dựng nguyên tắc, tiêu chí, định mức phù hợp với thực trạng của từng địa bàn (không nhất thiết phải 1 tỷ đồng/xã).

Mặt khác, tại Điều 4 Nghị quyết số 100/2015/QH13 ngày 12/11/2015 về việc phê duyệt chủ trương đầu tư các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016-2020 Quốc hội đã giao Chính phủ: “Trong quá trình điều hành, Chính phủ tiếp tục cân đối ngân sách trung ương để có thể hỗ trợ thêm cho Chương trình và có giải pháp huy động hợp lý mọi nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước để thực hiện”. Hiện nay Chính phủ đang đề xuất nguồn vốn nước ngoài ODA (Vay WB, viện trợ không hoàn lại của Ailen, …) để bổ sung cho các địa phương khó khăn và xem xét thêm khi có nguồn lực bổ sung kế hoạch đầu tư công./.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư