1. Về tình hình quy hoạch và phát triển các KCN
1.1. Tình hình điều chỉnh quy hoạch KCN
Trong 6 tháng đầu năm 2021, cả nước có 12 địa phương có sự điều chỉnh trong quy hoạch phát triển các KCN đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận là: Vĩnh Phúc, Sơn La, Tây Ninh, Bình Phước, Lạng Sơn, Đồng Nai, Thái Nguyên, Cần Thơ, Hải Dương, Đà Nẵng, Bình Dương, Bắc Giang và 01 địa phương có sự điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng KKT dẫn đến điều chỉnh quy hoạch các KCN nằm trong KKT là tỉnh Quảng Nam (KKT mở Chu Lai).
1.2. Tình hình thành lập KCN
Trong 6 tháng đầu năm 2021, đã có 38 dự án đầu tư xây dựng hạ tầng KCN mới, mở rộng đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư với tổng diện tích khoảng 7.670 ha, bao gồm các KCN: KCN Việt Hàn giai đoạn 1 (50 ha) - tỉnh Bắc Giang; các KCN Yên Phong II - A (151,3 ha), Quế Võ II giai đoạn 2 (277,6 ha), Quế Võ III phân khu 2 (208,5 ha), Thuận Thành I (249,8 ha), Nam Sơn Hạp Lĩnh (300 ha), Gia Bình (306,7 ha), Gia Bình II (250 ha) - tỉnh Bắc Ninh; KCN Đồng Văn I nút giao Vực Vòng (100 ha) - tỉnh Hà Nam; các KCN Phúc Điền mở rộng (214,57 ha), An Phát 1 (180 ha), Kim Thành (165 ha), Gia Lộc (197,94 ha) - tỉnh Hải Dương; KCN và phi thuế quan Xuân Cầu (752 ha) - TP. Hải Phòng, KCN Phố Nối A mở rộng - tỉnh Hưng Yên (92,5 ha); KCN Mỹ Thuận (158,5 ha) - tỉnh Nam Định, KCN đô thị dịch vụ Liên Hà Thái phân khu Bắc (588,8 ha) - tỉnh Thái Bình; các KCN Bá Thiện phân khu 1 (247,2 ha), Sông Lô I (177,4 ha), Sông Lô II (165,7 ha), Tam Dương I khu vực 2 (162,3 ha), Nam Bình Xuyên (295,74 ha) - tỉnh Vĩnh Phúc; KCN Tân Đức (300 ha) - tỉnh Bình Thuận; KCN Hoàng Mai (335,2 ha), WHA Hemaraj 1 (498 ha) - tỉnh Nghệ An; KCN Tam Anh - An An Hoà (435,8 ha) - tỉnh Quảng Nam; các KCN đa ngành Triệu Phú (529 ha), Quảng Trị (478,3 ha), Tây Bắc Hồ Xá (214,77 ha) - tỉnh Quảng Trị; KCN Gilimex (460,9 ha) - tỉnh Thừa Thiên Huế; KCN Hoa Lư (348,3 ha) - tỉnh Bình Phước, KCN Sông Đốc phía Nam (100 ha) - tỉnh Cà Mau; KCN Phú An Thạnh (352,8 ha) - tỉnh Long An; KCN Cổ Chiên (200 ha) - tỉnh Trà Vinh và KCN Đông Bình (350 ha) - tỉnh Vĩnh Long.
Tính đến cuối tháng 6/2021, trên phạm vi cả nước có 563 KCN nằm trong Quy hoạch phát triển các KCN ở Việt Nam (tính cả KCN trong KKT ven biển, KKT cửa khẩu) với tổng diện tích đất tự nhiên khoảng 210,6 nghìn ha, chiếm khoảng 0,6% tổng diện tích đất tự nhiên của cả nước và 4,1% tổng diện tích đất phi nông nghiệp trong quy hoạch sử dụng đất quốc gia giai đoạn 2016 - 2020.
Trong 563 KCN đã được quy hoạch phát triển, đã có 395 KCN đã được thành lập (bao gồm 351 KCN nằm ngoài các KKT, 36 KCN nằm trong các KKT ven biển, 08 KCN nằm trong các KKT cửa khẩu) với tổng diện tích đất tự nhiên đạt khoảng 122,4 nghìn ha. Trong đó, diện tích đất công nghiệp đạt khoảng 81,2 nghìn ha, chiếm khoảng 66,4% diện tích đất tự nhiên.
Trong số 395 KCN đã được thành lập, có 285 KCN đã đi vào hoạt động với tổng diện tích đất tự nhiên đạt khoảng 85,7 nghìn ha, diện tích đất công nghiệp đạt khoảng 57,1 nghìn ha và 110 KCN đang trong quá trình xây dựng cơ bản với tổng diện tích đất tự nhiên khoảng 36,7 nghìn ha, diện tích đất công nghiệp đạt khoảng 24,2 nghìn ha.
Tổng diện tích đất công nghiệp đã cho thuê của các KCN đạt khoảng 43,3 nghìn ha. Như vậy, so với cuối năm 2020, tổng diện tích đất công nghiệp đã cho thuê trên cả nước đã tăng thêm khoảng 480 ha trong 6 tháng đầu năm 2021.
Tỷ lệ lấp đầy các KCN đã thành lập trên cả nước đạt khoảng 53,1%, giảm không đáng kể so với cuối năm 2020 nhưng chủ yếu là do việc có nhiều dự án đầu tư xây dựng hạ tầng KCN mới, mở rộng được phê duyệt nên diện tích đất công nghiệp tăng mạnh. Nếu tính riêng các KCN đã đi vào hoạt động thì tỷ lệ lấp đầy đạt khoảng 70,9%, xấp xỉ so với cuối năm 2020.
Về tình hình lao động, do tác động của dịch Covid-19, một số KCN tại các địa phương có dịch gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức sản xuất. Tuy nhiên, những khó khăn này chỉ mang tính tạm thời, tính về số lao động có hợp đồng lao động chính thức, các KCN trên địa bàn cả nước đã tạo việc làm cho khoảng 4,07 triệu lao động trực tiếp, tăng khoảng 90 nghìn lao động so với cuối năm 2020. Trong đó, có khoảng 456 nghìn lao động nước ngoài, chiếm 11,2% số lao động làm việc tại các KCN.
Các KCN được thành lập trên 61 tỉnh, thành phố, chủ yếu tập trung tại các vùng kinh tế trọng điểm nhằm phát huy lợi thế về vị trí địa lý và tiềm năng phát triển kinh tế của các vùng. Cụ thể, các vùng đồng bằng sông Hồng và vùng Đông Nam Bộ hiện có tổng cộng 222 KCN với tổng diện tích đất tự nhiên đạt khoảng 75,2 nghìn ha, diện tích đất công nghiệp đạt khoảng 50,3 nghìn ha, chiếm tương ứng 56,2% về số lượng, 61,4% về diện tích đất tự nhiên và 62,5% về diện tích đất công nghiệp so với cả nước.
1.3. Tình hình đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng KCN
Tính đến cuối tháng 6/2021, tổng vốn đầu tư đăng ký của các nhà đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng KCN đạt khoảng 5,1 tỷ USD đối với các khu công nghiệp do nhà đầu tư nước ngoài đầu tư xây dựng và 382,7 nghìn tỷ đồng đối với các khu công nghiệp do nhà đầu tư trong nước đầu tư xây dựng. Trong đó vốn đầu tư đã thực hiện của các dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đạt 2,3 tỷ USD và 151,7 nghìn tỷ đồng.
2. Đối với các KKT ven biển
Quy hoạch phát triển các KKT ven biển Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt bao gồm 19 KKT ven biển với tổng diện tích khoảng 871,5 nghìn ha, bao gồm 582,3 nghìn ha diện tích đất liền (chiếm khoảng 1,75% diện tích đất cả nước) và 289,2 nghìn ha diện tích mặt biển. Trong đó:
- 18 KKT được thành lập với tổng diện tích 857,6 nghìn ha (kể cả diện tích mặt biển) trong đó diện tích đất liền khoảng 568,4 nghìn ha (chiếm 1,68% tổng diện tích đất cả nước), trong đó khoảng 99,2 nghìn ha được quy hoạch để phát triển các khu chức năng (trong đó, khu phi thuế quan khoảng 8,6 nghìn ha, KCN trong KKT: khoảng 39,8 nghìn ha; khu chức năng sản xuất thương mại, du lịch, dịch vụ: khoảng 53,8 nghìn ha, trong đó có 60,4 nghìn ha đất đã được nhà đầu tư xây dựng hạ tầng, cơ sở sản xuất kinh doanh.
- 01 KKT chưa được thành lập là KKT Ninh Cơ, tỉnh Nam Định với diện tích quy hoạch 13.950 ha.
Tổng diện tích đất đã cho thuê để thực hiện các dự án đầu tư sản xuất trong KKT ven biển đạt trên 44,1 nghìn ha, chiếm khoảng 45% tổng diện tích đất dành cho sản xuất công nghiệp, du lịch, dịch vụ trong KKT ven biển.
3. Về công tác bảo vệ môi trường trong KCN, KKT
Tính đến cuối tháng 6/2021, có 255/285 KCN đang hoạt động (đạt tỷ lệ 89,5%) có công trình xử lý nước thải tập trung đi vào hoạt động đạt tiêu chuẩn môi trường với tổng công suất tối đa đạt trên 1,2 triệu m3 nước thải/ngày đêm.
Việc đăng ký nguồn thải nguy hại được nghiêm túc kiểm tra, đôn đốc tại các KCN. Chất thải rắn và chất thải nguy hại phát sinh được từng cơ sở trong KKT, KCN ký hợp đồng trực tiếp với đơn vị có chức năng thu gom, vận chuyển và xử lý. Đa số các doanh nghiệp trong KCN đã có biện pháp phân loại và lưu giữ tạm thời trước khi thu gom đến nơi xử lý. Do vậy, về cơ bản, việc thu gom, xử lý chất thải rắn, chất thải nguy hại được đảm bảo.
Do quy mô và tính chất đặc thù của KKT, bao gồm nhiều khu chức năng như khu thương mại, khu công nghiệp, khu dân cư, khu đô thị... do vậy, các khu kinh tế không có hệ thống XLNT chung cho toàn bộ KKT như mô hình đang áp dụng tại KCN hiện nay. Do vậy, đối với các dự án tập trung trong KCN thuộc KKT sẽ được xử lý nước thải thông qua hệ thống XLNT tập trung của KCN trong KKT.
4. Tình hình thu hút đầu tư vào các KCN, KKT
4.1. Về đầu tư nước ngoài
Ước tính trong 06 tháng đầu năm 2021, các KCN, KKT trên cả nước đã thu hút được khoảng 321 dự án đầu tư mới và 388 dự án tăng vốn đầu tư với số vốn đăng ký mới và tăng thêm đạt khoảng 7,6 tỷ USD (tăng 7,3% về số vốn đăng ký mới và tăng thêm so với cùng kỳ năm 2020). Lũy kế đến cuối tháng 6/2021, các KCN, KKT trên cả nước có khoảng 10.921 dự án sản xuất kinh doanh còn hiệu lực của các nhà đầu tư nước ngoài với tổng vốn đăng ký đạt khoảng 229,8 tỷ USD, trong đó vốn đầu tư thực hiện đạt khoảng 68,9%.
4.2. Về đầu tư trong nước
Ước tính trong 06 tháng đầu năm 2021, các KCN, KKT trên cả nước đã thu hút được khoảng 271 dự án đầu tư mới và 115 dự án tăng vốn đầu tư với số vốn đăng ký mới và tăng thêm đạt khoảng 139,1 nghìn tỷ đồng (tăng 5,7% về số vốn đăng ký mới và tăng thêm so với cùng kỳ năm 2020). Lũy kế đến cuối tháng 6/2021, các KCN, KKT trên cả nước có khoảng 10.148 dự án sản xuất kinh doanh còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký đạt khoảng 2,51 triệu tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư thực hiện đạt khoảng 45,7%.
5. Tình hình sản xuất kinh doanh trong các KCN
Ước tính trong 6 tháng đầu năm 2021, các chỉ tiêu sản xuất kinh doanh của các KCN như sau:
- Tổng doanh thu đạt khoảng 129,5 tỷ USD, tăng khoảng 4,6% so với cùng kỳ năm 2020.
- Kim ngạch xuất khẩu của các doanh nghiệp đạt khoảng 90,7 tỷ USD, tăng 1,9% so với cùng kỳ năm 2020.
- Đóng góp vào NSNN khoảng 87,5 nghìn tỷ đồng, tăng 1,5% so với cùng kỳ năm 2020.
Vụ Quản lý khu kinh tế
Bộ Kế hoạch và Đầu tư