(MP) - Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư về xu hướng sản xuất kinh doanh ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và xây dựng quý I năm 2024 và dự báo quý II năm 2024 cho thấy, điều tra xu hướng sản xuất kinh doanh (SXKD) hằng quý bao gồm 6.500 doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và 6.405 doanh nghiệp ngành xây dựng được chọn mẫu điều tra, đại diện cho toàn ngành chế biến, chế tạo và xây dựng của 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Ảnh minh họa. Nguồn: MPI

Tổng số doanh nghiệp trả lời trong kỳ điều tra quý I/2024 là 5.751 doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo (chiếm 88,5% số doanh nghiệp được chọn mẫu điều tra) và 6.018 doanh nghiệp ngành xây dựng (chiếm 94,0% số doanh nghiệp được chọn mẫu điều tra).

Báo cáo kết quả điều tra xu hướng SXKD gồm hai phần: Phần I: Xu hướng SXKD ngành công nghiệp chế biến, chế tạo”, phản ánh nhận định của doanh nghiệp về: Tổng quan chung hoạt động SXKD; Biến động của các yếu tố đầu vào (số lượng đơn đặt hàng, lao động, chi phí sản xuất, công suất sử dụng máy móc, thiết bị); Dự kiến kết quả đầu ra (khối lượng sản xuất, giá bán bình quân của một sản phẩm); Biến động tồn kho (tồn kho thành phẩm, tồn kho nguyên vật liệu) và Kiến nghị của doanh nghiệp.

Phần II: Xu hướng SXKD ngành xây dựng”, phản ánh nhận định của doanh nghiệp về: Tổng quan chung hoạt động SXKD; Biến động của các yếu tố đầu vào (lao động, chi phí sản xuất, hợp đồng xây dựng mới, năng lực hoạt động của doanh nghiệp); Vay vốn phục vụ sản xuất kinh doanh; Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động SXKD của doanh nghiệp và Kiến nghị của doanh nghiệp.

Theo đánh giá của các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, hoạt động SXKD quý I/2024 khó khăn hơn quý IV/2023 với 64,9% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD quý I/2024 so với quý IV/2023 tốt hơn và giữ ổn định (22,1% tốt hơn và 42,8% giữ ổn định), 35,1% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD khó khăn hơn. Dự báo quý II/2024 khả quan hơn quý I/2024 với 82,0% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD quý II/2024 so với quý I/2024 tốt hơn và giữ ổn định (45,4% tốt hơn, 36,6% giữ ổn định), 18,0% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD khó khăn hơn.

Đánh giá hoạt động SXKD của doanh nghiệp có thể dựa trên các chỉ số cân bằng. Chỉ số cân bằng chung đánh giá tổng quan xu hướng SXKD của doanh nghiệp, các chỉ số cân bằng thành phần (đơn đặt hàng mới, sử dụng lao động, khối lượng sản xuất và tồn kho thành phẩm) đánh giá về từng hoạt động SXKD cụ thể của các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo. Dưới đây là kết quả đánh giá hoạt động SXKD của các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo được chọn mẫu điều tra theo chỉ số cân bằng chung và các chỉ số cân bằng thành phần.

Các kết quả được thể hiện qua chỉ số cân bằng chung; Chỉ số cân bằng đơn đặt hàng mới; Chỉ số cân bằng sử dụng lao động; Chỉ số cân bằng khối lượng sản xuất; Chỉ số cân bằng tồn kho thành phẩm; Số lượng đơn đặt hàng; Sử dụng lao động; Chi phí sản xuất;…

Kết quả khảo sát quý I/2024, có 61,2% doanh nghiệp đánh giá khối lượng sản xuất tăng và giữ nguyên so với quý IV/2023 (22,3% tăng, 38,9% giữ nguyên), 38,8% doanh nghiệp đánh giá khối lượng sản xuất giảm.

Theo ngành kinh tế, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo khác có tỷ lệ doanh nghiệp nhận định khối lượng sản xuất quý I/2024 so với quý IV/2023 tăng cao nhất với 29,1%. Ngược lại, ngành sản xuất sản phẩm từ khoáng phi kim loại khác có tỷ lệ doanh nghiệp nhận định khối lượng sản xuất giảm nhiều nhất với 52,4%.

Khối lượng sản xuất quý II/2024 so với quý I/2024 khả quan hơn với 82,3% doanh nghiệp dự báo tăng và giữ nguyên (44,1% tăng, 38,2% giữ nguyên), 17,7% doanh nghiệp dự báo khối lượng sản xuất giảm.

Khái quát lại, hoạt động SXKD của các doanh nghiệp công nghiệp chế biến, chế tạo quý I/2024 được nhận định khó khăn hơn quý IV/2023 nhưng tích cực hơn hoạt động SXKD của các doanh nghiệp quý I/2023 so với quý IV/2022, đặc biệt là khu vực doanh nghiệp FDI.

Trong quý I/2024, ngành sản xuất sản phẩm từ khoáng phi kim loại khác có tỷ lệ doanh nghiệp nhận định “khối lượng sản xuất” giảm nhiều nhất (giảm 52,4%) do tỷ lệ doanh nghiệp nhận định “khối lượng đơn đặt hàng mới” và “giá bán bình quân trên một đơn vị sản phẩm” đều giảm (giảm lần lượt là 52,4% và 15,7%), kết hợp với tỷ lệ doanh nghiệp nhận định “chi phí sản xuất trên một đơn vị sản phẩm” tăng cao so với quý IV/2023 (tăng 32,7%). Việc “khối lượng sản xuất” của ngành này được nhận định giảm sâu trong quý I/2024 có thể tạo áp lực về thiếu hụt nguyên vật liệu đối với ngành xây dựng.

Trong quý I/2024, hai yếu tố “nhu cầu thị trường trong nước thấp” và “tính cạnh tranh của hàng trong nước cao” vẫn là những yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến hoạt động SXKD của doanh nghiệp với tỷ lệ doanh nghiệp lựa chọn lần lượt là 55,1% và 49,8%. Yếu tố “không tuyển dụng được lao động theo yêu cầu” có tỷ lệ doanh nghiệp lựa chọn tăng nhiều nhất (tăng 3,3% so với quý IV/2023) với tỷ lệ doanh nghiệp lựa chọn là 19,8%.

Để hỗ trợ hoạt động SXKD của các doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo trong các quý tiếp theo, các doanh nghiệp kiến nghị: Thứ nhất, tạo cơ hội để các doanh nghiệp được giao lưu, tìm hiểu nhằm mục đích tìm kiếm nguồn cung cấp nguyên vật liệu cũng như khách hàng mới.

Thứ hai, hỗ trợ tuyên truyền, nâng cao vai trò của các ngành nghề trong xã hội, từ đó nâng cao tay nghề và trình độ của người lao động, giảm tình trạng thiếu lao động có tay nghề  và lao động tay nghề cao.

Thứ ba, có các biện pháp kích cầu tiêu dùng hiệu quả nhằm hỗ trợ tiêu thụ và sản xuất hàng hóa.

Thứ tư, có các chính sách nhằm ổn định giá cả và nguồn cung cấp nguyên vật liệu cho các doanh nghiệp.

Về xu hướng sản xuất kinh doanh ngành xây dựng, hoạt động SXKD của các doanh nghiệp xây dựng quý I/2024 khó khăn hơn quý IV/2023 với 16,3% doanh nghiệp nhận định hoạt động SXKD thuận lợi hơn; 41,5% doanh nghiệp nhận định hoạt động SXKD giữ ổn định và 42,2% doanh nghiệp nhận định hoạt động SXKD khó khăn hơn. Dự báo quý II/2024 so với quý I/2024, các doanh nghiệp xây dựng nhận định hoạt động SXKD tốt lên với 32,2% doanh nghiệp dự báo hoạt động SXKD thuận lợi hơn; 40,7% nhận định giữ ổn định và 27,1% dự báo khó khăn hơn.

Kết quả khảo sát quý I/2024 cho thấy, có 76,4% doanh nghiệp vay vốn phục vụ SXKD. Theo nguồn vay, có 76,3% doanh nghiệp vay ngân hàng; 12,4% doanh nghiệp vay người thân, bạn bè; 7,1% doanh nghiệp vay tổ chức tín dụng khác; 2,9% doanh nghiệp vay nhân viên ngân hàng, tổ chức tín dụng không qua thủ tục chính thức; 1,3% doanh nghiệp vay từ các nguồn khác. Trong số các doanh nghiệp có vay vốn ngân hàng phục vụ SXKD, chỉ có 39,5% doanh nghiệp tiếp cận được các khoản vay ưu đãi; 60,5% doanh nghiệp không tiếp cận được các nguồn vay ưu đãi.

Nhận định về tình hình vay vốn cho hoạt động SXKD, có 18,3% doanh nghiệp nhận định vay vốn quý I/2024 thuận lợi hơn quý IV/2023, 55,0% doanh nghiệp nhận định không thay đổi, 26,7% doanh nghiệp nhận định vay vốn khó khăn hơn. Dự báo quý II/2024, có 20,9% doanh nghiệp nhận định vay vốn thuận lợi hơn quý I/2024, 57,7% doanh nghiệp nhận định không thay đổi, 21,4% doanh nghiệp nhận định vay vốn khó khăn hơn quý I/2024.

Để tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hoạt động SXKD, doanh nghiệp xây dựng kiến nghị Chính phủ, Bộ, ngành, địa phương hỗ trợ doanh nghiệp, cụ thể: 46,4% doanh nghiệp đề nghị được hỗ trợ về vốn cho SXKD như được vay vốn ưu đãi, thủ tục vay vốn thuận lợi và nhanh chóng hơn, giảm lãi suất cho vay; 44,3% doanh nghiệp đề nghị được hỗ trợ về nguyên vật liệu như đảm bảo nguồn cung và bình ổn giá nguyên vật liệu; 38,3% doanh nghiệp đề nghị thông tin đấu thầu cần công khai, minh bạch; 32,9% doanh nghiệp đề nghị tiếp tục cắt giảm thủ tục hành chính; 26,6% doanh nghiệp đề nghị được bàn giao mặt bằng đúng tiến độ để đảm bảo thời gian thi công đúng hợp đồng đã ký kết; 24,3% doanh nghiệp đề nghị phải có chế tài xử phạt các chủ đầu tư chậm thanh quyết toán nợ đọng xây dựng cơ bản để doanh nghiệp xây dựng quay vòng vốn cho hoạt động SXKD.

Ngoài các nhóm kiến nghị trên, các doanh nghiệp, nhà thầu xây dựng kiến nghị Chính phủ, Bộ, ngành, địa phương: Thứ nhất, sau Tết Nguyên Đán, hoạt động xây dựng quay trở lại quỹ đạo bình thường, quý II/2024 các doanh nghiệp dự báo có thêm hợp đồng xây dựng mới nên nhu cầu về nguyên vật liệu xây dựng tăng cao. Vì vây, doanh nghiệp mong muốn Chính phủ, các Bộ, ngành và địa phương tiếp tục kiểm soát giá, ổn định nguồn cung nguyên vật liệu, tránh sự độc quyền về nguồn cung dẫn đến tăng giá để hoạt động xây dựng của doanh nghiệp không bị ảnh hưởng.

Thứ hai, thiếu vốn là vấn đề của hầu hết các doanh nghiệp, năng lực tài chính của doanh nghiệp là một trong những yếu tố chính quyết định đến khả năng trúng thầu của đơn vị. Vì vậy, doanh nghiệp mong muốn giảm bớt  điều kiện vay vốn, thủ tục vay vốn để có thể tiếp cận được các gói vay ưu đãi.

Thứ ba, nhanh chóng tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính liên quan đến các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh, thành phố nhằm đẩy nhanh tiến độ giải quyết hồ sơ, đảm bảo đúng trình tự và thời gian.

Thứ tư, lao động nghỉ việc, chuyển việc do bị nợ lương, chậm lương quá lâu, vì vậy, cần nhanh chóng thanh quyết toán nợ đọng, được giải ngân vốn, tạm ứng vốn đúng kỳ hạn để thanh toán nợ lương cho người lao động./.

Tùng Linh

Bộ Kế hoạch và Đầu tư