(MPI) - Tại Hội nghị trực tuyến Thúc đẩy đầu tư công năm 2023 diễn ra ngày 16/7/2024, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã báo cáo tình hình phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công 06 tháng đầu năm 2024; kết quả đạt được, hạn chế, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm và kiến nghị giải pháp đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công trong 06 tháng cuối năm 2024.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Hội nghị. Ảnh: MPI

Hội nghị diễn ra theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến đến điểm cầu các bộ, ngành, địa phương dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Tham dự tại điểm cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư có Thứ trưởng Trần Quốc Phương cùng đại diện lãnh đạo các đơn vị liên quan thuộc Bộ.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, ngay từ đầu năm, tại Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 05/01/2024 của Chính phủ, việc triển khai thực hiện kế hoạch đầu tư công năm 2024 đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xác định là một trong các nhiệm vụ chính trị trọng tâm cần quan tâm, điều hành, chỉ đạo sát sao. Tại các Phiên họp Chính phủ thường kỳ, nội dung về đầu tư công thường xuyên được Chính phủ thảo luận, phân tích và có các chỉ đạo, giải pháp cụ thể để đưa vào Nghị quyết của phiên họp. Từ đầu năm đến nay, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 02 Chỉ thị, 04 Công điện và rất nhiều văn bản chỉ đạo để đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công.

Căn cứ chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có 03 Công điện, 9 văn bản đôn đốc, hướng dẫn các bộ, cơ quan trung ương và địa phương quyết liệt thực hiện các giải pháp thúc đẩy tiến độ hoàn thiện thủ tục đầu tư, đẩy mạnh giải ngân các dự án quan trọng quốc gia, các công trình trọng điểm; đường cao tốc, đường liên vùng, đường ven biển; nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng vốn đầu tư công; thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, gắn trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị với kết quả giải ngân...

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổng hợp, trình cấp có thẩm quyền cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch đầu tư vốn NSTW năm 2023 sang năm 2024; Cho phép kéo dài thời gian bố trí vốn cho các dự án; Xem xét, điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn NSTW năm 2024 giữa các bộ, cơ quan trung ương, địa phương; Giao kế hoạch đầu tư vốn NSTW năm 2024 từ nguồn tăng thu NSTW năm 2021, năm 2022 Phương án sử dụng nguồn tăng thu NSTW năm 2023 cho các dự án đầu tư công; Điều chỉnh kế hoạch đầu tư trung hạn vốn NSTW giai đoạn 2021-2025 của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương.

Về tình hình phân bổ, giải ngân kế hoạch vốn năm 2024, trong đó, về phân bổ kế hoạch vốn, đến ngày 10/7/2024, các bộ, cơ quan trung ương, địa phương đã giao chi tiết cho các nhiệm vụ, dự án đạt 95,5% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Uớc thanh toán từ đầu năm đến ngày 30/6/2024 là 196,7 nghìn tỷ đồng, đạt 29,39% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cùng kỳ năm 2023 đạt 30,49%.

Về kết quả đạt được: Có 11/44 bộ, cơ quan trung ương và 35/63 địa phương có tỷ lệ giải ngân trên mức trung bình của cả nước; Tỷ lệ giải ngân vốn thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội cao, đạt 78,23% kế hoạch; Tỷ lệ giải ngân vốn thuộc 03 chương trình mục tiêu quốc gia đạt 35,43%, cao hơn trung bình của cả nước (29,39%), cải thiện đáng kể so 06 tháng đầu năm 2023 (28,23%).

Về mặt chưa được, Bộ trưởng cho biết, tỷ lệ giải ngân chung của cả nước 06 tháng đầu năm 2024 đạt 29,39%, thấp hơn cùng kỳ năm 2023 (30,49%); Số lượng bộ, cơ quan trung ương, địa phương giải ngân dưới trung bình cả nước còn cao (33 bộ, cơ quan trung ương và 28 địa phương); Nhiều bộ, cơ quan trung ương, địa phương không duy trì được kết quả giải ngân tốt như cùng kỳ năm 2023; Tỷ lệ giải ngân của các dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm ngành giao thông vận tải, dự án giao thông liên vùng còn thấp; Tỷ lệ giải ngân vốn của các dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài còn thấp.

Hình ảnh tại điểm cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Ảnh: MPI

Về kết quả xử lý khó khăn, vướng mắc liên quan tới thể chế, chính sách, trong đó về công tác hoàn thiện hệ thống văn bản Luật: Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành, Bộ trưởng cho biết, Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 giúp tháo gỡ các điểm nghẽn như bổ sung quy định đấu thầu trong lĩnh vực y tế; bổ sung trường hợp được áp dụng chỉ định thầu và trường hợp mua sắm đặc thù khác. Phân cấp cho Bộ trưởng, Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt; đơn giản hóa quy trình thủ tục đấu thầu; đẩy mạnh đấu thầu qua mạng, tăng tính công khai, minh bạch, ngăn chặn các hành vi thông đồng, gian lận trong đấu thầu…

Luật Nhà ở số 27/2023/QH15, Luật Đất đai số 31/2024/QH15, trong đó quy định việc xây dựng phương án đền bù, giải phóng mặt bằng (GPMB) phải lấy ý kiến trực tiếp người dân trong khu vực có đất bị thu hồi, giải quyết được vấn đề cơ bản liên quan đến chính sách đền bù, bồi thường, hỗ trợ tái định cư; đền bù giá đất tương đối sát với giá thị trường hoặc đền bù tái định cư với điều kiện đảm bảo cuộc sống, sinh hoạt và việc làm tương đương hoặc tốt hơn nơi ở cũ.

Về triển khai thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, cơ chế đặc thù chỉ định thầu đối với các gói thầu tư vấn, gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, gói thầu thực hiện đền bù, GPMB và tái định cư, gói thầu xây lắp của các dự án quan trọng quốc gia, dự án hạ tầng hạ tầng giao thông và y tế thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đã rút ngắn trình tự, thủ tục, giảm thời gian lựa chọn nhà thầu khoảng 03 tháng so với quy trình thông thường; chỉ sau khoảng 6 tháng đã phê duyệt dự án; sau 01 năm đã hoàn thành thủ tục phê duyệt thiết kế, dự toán, lựa chọn nhà thầu.

Cơ chế đặc thù không phải thực hiện thủ tục cấp Giấy phép khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phát huy hiệu quả rõ rệt. Thời gian thực hiện các thủ tục khai thác khoáng sản rút ngắn được khoảng 10 tháng theo quy định của Luật Khoáng sản. Các nhà thầu chủ động được nguồn cung và tránh tình trạng đầu cơ, nâng giá khi triển khai đồng loạt các dự án lớn.

Đối với cơ chế phân cấp cho UBND cấp tỉnh là cơ quan chủ quản thực hiện các dự án đường bộ cao tốc, dự án giao thông đi qua địa bàn 02 địa phương, việc thực hiện cơ chế này giúp phát huy tính chủ động và huy động hiệu quả nguồn lực của địa phương; tạo thuận lợi trong công tác GPMB, công tác cắm cọc GPMB, mốc lộ giới và một số thủ tục trong quản lý đầu tư xây dựng. Đồng thời giúp nâng cao năng lực của các cơ quan địa phương trong quản lý, thực hiện các công trình giao thông có quy mô lớn, yêu cầu cao về công nghệ, kỹ thuật.

Cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia đã giúp đẩy mạnh thực hiện phân cấp, tạo sự chủ động cho UBND cấp huyện trong triển khai thực hiện, điều chỉnh kế hoạch đầu tư công các dự án thuộc Chương trình.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu các khó khăn, vướng mắc, nguyên nhân ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 và nhấn mạnh, nguyên nhân giải ngân chậm vẫn là do công tác tổ chức thực hiện tại các bộ, ngành và địa phương còn nhiều bất cập; cùng mặt bằng pháp lý, có bộ, cơ quan trung ương, địa phương giải ngân tốt nhưng vẫn có những bộ, cơ quan trung ương, địa phương có tỷ lệ giải ngân chưa tốt; trong một số thời điểm, tại một số dự án, một số bộ, ngành, địa phương chưa thực sự quyết liệt, vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu chưa được đề cao, chưa rõ nét.

Toàn cảnh điểm cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Ảnh: MPI

Về các bài học kinh nghiệm, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, bên cạnh các bài học kinh nghiệm tốt đã được Chính phủ tổng kết và Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, cần lưu ý các bài học kinh nghiệm, trước hết là công tác chỉ đạo điều hành thống nhất, xuyên suốt, quyết liệt, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự vào cuộc của các cấp, các ngành, các địa phương là yếu tố quyết định trong việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện phải có quyết tâm cao, nỗ lực lớn, phân công nhiệm vụ có trọng tâm, trọng điểm, rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ sản phẩm, rõ kết quả, để dễ kiểm tra, giám sát, đánh giá, dễ khen thưởng, phê bình, kỷ luật, làm việc nào dứt việc đó.

Hai là, các đơn vị trực tiếp triển khai kế hoạch đầu tư công phải chủ động rà soát, thông tin kịp thời, chính xác về các khó khăn, vướng mắc để kiến nghị các cơ quan quản lý có chính sách, giải pháp nhanh, mạnh, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Ba là, đầu tư phải có trọng tâm, trọng điểm, không phân tán, dàn trải, manh mún, đẩy mạnh cơ cấu lại đầu tư công, phát huy vai trò dẫn dắt, lan tỏa, là “vốn mồi” để huy động đầu tư của khu vực ngoài nhà nước, tạo không gian, động lực mới thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Bốn là, tăng cường, đẩy mạnh cải cách thể chế, phân cấp, phân quyền, phân công, phân nhiệm, đôn đốc và tăng cường phối hợp; kiểm tra, thanh tra công vụ để tăng cường kỷ luật, kỷ cương, kiên quyết xử lý các hành vi tiêu cực, tham nhũng trong quản lý đầu tư công.

Năm là, thực hiện tốt công tác truyền thông chính sách; duy trì, tăng cường, nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội để tạo sự đồng thuận xã hội trong việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nhất là các chính sách bồi thường, GPMB, hỗ trợ, tái định cư...

Sáu là, chấp hành nghiêm kỷ luật, kỷ cương; nâng cao hơn nữa năng lực lập kế hoạch, làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, kịp thời xử lý khó khăn, vướng mắc, làm việc nào dứt điểm việc đó. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cán bộ; bảo vệ, khuyến khích, phát huy tinh thần năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm dám đột phá vì lợi ích chung; thay thế kịp thời cán bộ yếu kém về năng lực, trì trệ, gây nhũng nhiễu, tiêu cực.

Để kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân Kế hoạch đầu tư công năm 2024, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị Thường trực Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương và địa phương chủ động thực hiện quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra tại các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; phấn đấu giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 đạt trên 95% kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao; lấy dự án 500 kV mạch 3 làm hình mẫu điển hình trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, đôn đốc triển khai thực hiện các dự án.

Đẩy nhanh tiến độ hoàn thành thủ tục đầu tư và đấu thầu dự án: Phân công cán bộ bám sát quá trình tổ chức lập, thẩm định hồ sơ dự án; kiểm tra, rà soát kỹ lưỡng chất lượng hồ sơ trước khi trình cơ quan thẩm định; giảm thiểu việc chỉnh sửa hồ sơ do không đạt yêu cầu. Khẩn trương hoàn thành thủ tục đầu tư, đấu thầu, phấn đấu khởi công tất cả các công trình, dự án đầu tư công thuộc phạm vi quản lý, đặc biệt là các dự án sử dụng nguồn vốn tăng thu NSTW hằng năm.

Lập kế hoạch giải ngân chi tiết từng dự án và tuân thủ nghiêm kế hoạch giải ngân từng tháng, quý: Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hiện trường, đôn đốc các nhà thầu, tư vấn đẩy nhanh tiến độ. Phân công cụ thể lãnh đạo chịu trách nhiệm theo dõi tiến độ thực hiện; kịp thời tháo gỡ khó khăn và chịu trách nhiệm về kết quả giải ngân của từng dự án. Chủ động rà soát, điều chỉnh kế hoạch vốn từ những dự án chậm giải ngân sang dự án giải ngân tốt, có nhu cầu bổ sung vốn.

Đẩy nhanh tiến độ bồi thường, GPMB các dự án. Theo đó, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, xác định công tác bồi thường, GPMB là nút thắt quan trọng trong triển khai dự án; chỉ đạo Chủ đầu tư, BQLDA phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương trong tổ chức công bố quy hoạch, cắm mốc phạm vi bồi thường, GPMB; tính toán đầy đủ các hạng mục hạ tầng kỹ thuật phải di chuyển, để ưu tiên thực hiện trước; Tăng cường sự tham gia của các tổ chức chính trị xã hội trong tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện chủ trương của nhà nước về bồi thường, GPMB, thực hiện dự án. Ưu tiên bố trí đủ vốn để thực hiện bồi thường, GPMB đối với phần diện tích đã đủ điều kiện; không để tình trạng dự án chờ mặt bằng, đặc biệt là các dự án quan trọng quốc gia, dự án cao tốc, đường liên vùng, đường ven biển.

Tập trung tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc liên quan đến đất đai, tài nguyên. Tiếp tục tập trung tháo gỡ các khó khăn liên quan đến cấp phép mỏ, khai thác vật liệu đá, cát, đất… phục vụ các dự án, đảm bảo nhanh, hiệu quả, đúng quy định pháp luật. Thực hiện các biện pháp kiểm soát giá và chất lượng nguyên vật liệu xây dựng; tăng cường kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm, nhất là hành vi cấu kết giữa các chủ mỏ vật liệu để tạo khan hiếm giả, nâng giá. Cập nhật, điều chỉnh công bố giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng theo tháng, phù hợp với diễn biến giá thị trường, bảo đảm theo quy định pháp luật về xây dựng.

Trong thực hiện các thủ tục thanh toán trong thời hạn 05 ngày làm việc, khẩn trương hoàn thiện thủ tục phê duyệt quyết toán, giải ngân vốn đối với các dự án đã hoàn thành đưa vào sử dụng; kịp thời tháo gỡ có khó khăn, vướng mắc cho các Chủ đầu tư trong công tác quyết toán dự án theo thẩm quyền.

Tăng cường giám sát, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong giải ngân vốn đầu tư công: thay thế kịp thời những cán bộ, công chức yếu kém về năng lực, trì trệ, thiếu trách nhiệm, cố tình gây khó khăn, cản trở tiến độ giải ngân vốn; kiên quyết xử lý các hành vi gây nhũng nhiễu, tiêu cực trong quản lý đầu tư công.

Phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, tự lực, tự cường, không trông chờ, ỷ lại và cũng không quá thận trọng, sợ trách nhiệm; khuyến khích bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Đảm bảo nguồn vốn NSĐP cho chi đầu tư phát triển: Thực hiện các giải pháp tăng thu NSNN, bảo vệ nguồn thu, các giải pháp về đấu giá quyền sử dụng đất để bổ sung nguồn vốn NSĐP chi cho đầu tư công./.

Tùng Linh

Bộ Kế hoạch và Đầu tư